Có Winston, hướng dẫn viên du lịch “còn việc làm”?

Khi GS. Robert Langdon tới bảo tàng Guggenheim để tham dự một buổi lễ đặc biệt của người bạn, ông được trao một chiếc tai nghe với lời dặn gây ngạc nhiên: “Đây là HDV riêng của ông”. Thoạt đầu, Langdon cho rằng loại tai nghe này là một bản ghi âm sẵn những chỉ dẫn, thuyết minh về bảo tàng tuyệt đẹp này. Việc của ông là cứ nghe và đi theo lộ trình được sắp đặt sẵn. “Sẽ thật buồn tẻ” là ý nghĩ ban đầu, cho đến khi Langdon nhận ra đây không phải là bản ghi âm, tất cả là sự trò chuyện và đối thoại như một HDV con người thực thụ. Cuối cùng, ông kinh ngạc nhận ra chiếc tai nghe hướng dẫn này còn cực kỳ thông minh, uyên bác, có thể bàn luận mọi thứ với ông, kể cả những câu chuyện thuộc phạm trù đạo đức, tinh thần, nơi mà vị giáo sư khả kính cho rằng nó thuộc về địa hạt trí tuệ con người, chứ không phải máy móc. Đó chính là trí tuệ nhân tạo (AI) và chiếc tai nghe có tên rất người: Winston, dự báo về việc làm trong tương lai của nghề HDV sẽ đầy thách thức.

Một tương lai bất trắc cho nghề HDV

Hãy tưởng tượng giờ đây khi đi du lịch, bạn được công ty tour trao một chiếc tai nghe như Winston. Nó khởi động bằng việc chúc mừng một sự kiện vui vẻ hay chia buồn cùng sự cố thầm kín nào đó mới trải qua của bạn. Và tùy theo tình huống, nó bắt đầu tặng bạn một bài nhạc quen thuộc, đúng gu. Kết thúc màn chào hỏi, nó sẽ nói về tâm trạng của bạn đang ở mức nào, cần liệu pháp gì để phục hồi. Và chiếc tai nghe hân hạnh giúp bạn tạo dựng chuyến đi vui vẻ, tâm hồn thoải mái và sẽ có những khoảnh khắc không thể nào quên.

Bạn, trong sự ngạc nhiên, tim đập nhanh hơn, thắc mắc làm sao chiếc tai nghe biết được câu chuyện thầm kín của mình mới trải qua? Và sao nó có thể phát đúng bài nhạc bạn thích? Và làm sao nó có thể cung cấp những chỉ dẫn tiếp theo mà bạn thấy cực kỳ hấp dẫn để giúp có một chuyến đi vui vẻ?

Chưa kể hành trình tiếp theo đó là cả một trải nghiệm thú vị. Chiếc tai nghe không chỉ thuyết minh chi tiết, sâu rộng những nơi bạn đến, những thắng cảnh bạn đang chiêm ngưỡng, những sự kiện bạn muốn biết thêm... Điều khiến bạn kinh ngạc là nó cung cấp những thứ bạn quan tâm nhưng chưa một lần được đọc, được nghe.

Trong hành trình đó, nó biết lúc nào bạn cần nghỉ ngơi, gợi những câu chuyện quanh đề tài cuộc sống mà bạn thích thảo luận. Thi thoảng nó tặng bạn trích đoạn mà bạn thích nhất trong một bài hát (nhớ là trích đoạn, vì có thể trong một bài hát có những đoạn bạn không hứng thú. Thuật toán biết điều đó vì tim bạn lỡ một nhịp và nồng độ oxytocin tụt một chút mỗi khi bạn nghe cái đoạn khó chịu đó). Nó sẽ nhanh chóng chuyển đề tài khiến bạn luôn hứng thú với hành trình của mình.

HDV là con người có thể làm tốt hơn không?

Câu trả lời là không! Vậy thì tại sao một chiếc tai nghe có thể làm tốt hơn một con người?

Câu trả lời ở công nghệ dữ liệu lớn (Big Data) và AI. Con người hơn máy móc ở khả năng nhận thức và thấu hiểu cảm xúc. Nhưng giờ đây, AI càng ngày càng vượt qua con người trên nhiều kỹ năng, kể cả thấu hiểu cảm xúc con người. Đó là nhờ chúng nhanh hơn, thông minh hơn và kết hợp với công nghệ sinh học với sự trợ giúp của một hệ thống dữ liệu khổng lồ về bạn mà hằng ngày, bằng những thiết bị đeo, bằng mạng xã hội, bằng thói quen đọc, nghe và tìm kiếm thông tin, chúng ta đã vô tình cung cấp cho nó.

Thật vậy, chúng ta trở nên tự do nhưng đồng thời cũng trở thành nô lệ cho chính thông tin của mình. Một khi AI lắng nghe nhịp tim, phân tích âm thanh, hơi thở thì nó dễ dàng chẩn đoán cảm xúc hiện tại của bạn. Kết hợp với một loạt dữ liệu về bạn dựa trên việc sử dụng mạng xã hội, nó ngay lập tức đưa ra các giải pháp phù hợp nhất. Đó là lý do như trên có nói, tai nghe sẽ phát đoạn nhạc nào khiến bạn vui vẻ, nói câu chuyện gì khiến bạn quan tâm, kể câu chuyện gì khiến bạn thích thú...

Lợi thế tinh tế nhận diện cảm xúc con người của con người, nếu so với AI, đã có thể bị tụt hậu. Như vậy, ai cần HDV du lịch là con người nữa chứ?

Nhưng không phải mọi thứ đã chấm dứt! Chúng ta không thể dự đoán chính xác về tương lai việc làm nói chung và nghề HDV du lịch. Mọi người chỉ đồng thuận về việc công nghệ AI và Big Data sẽ thay đổi sâu sắc bản chất mọi ngành nghề. Nhiều người tin rằng hàng triệu việc làm sẽ mất, hàng triệu con người sẽ vô dụng và thất nghiệp. Ngược lại, cũng nhiều người kiên định rằng chúng ta sẽ lại tạo ra nhiều việc làm mới, giống như trước đây nhân loại từng lo sợ về tự động hóa khi có máy móc sẽ tạo ra tình trạng thất nghiệp hàng loạt từ thế kỷ XIX. Rốt cuộc, điều đó đã không xảy ra.

Về bản chất, con người có nhu cầu cơ bản là giao tiếp. Trong đó, giao tiếp phi ngôn ngữ thể hiện sự sâu sắc trong cảm xúc. Một ánh mắt, một cử chỉ, thậm chí một nụ cười cũng tạo được rất nhiều cảm xúc. Về mặt này, máy móc có thể chưa đủ khả năng biểu hiện. Và đấy là địa hạt mà con người có thể tạm thời vẫn giữ lợi thế. Do vậy, một HDV du lịch tài năng không chỉ thể hiện kiến thức, nắm bắt tâm lý khách hàng, mà còn có khả năng giao tiếp phi ngôn ngữ, đọc ngôn ngữ cơ thể của khách hàng, để anh ta/chị ta có thể phục vụ họ tốt nhất.

Hơn nữa, giao tiếp với máy móc dẫn tới sự cô lập với mạng lưới con người. Mà thật sự không ai sống hoài trong một thế giới thiếu đi cảm xúc giữa con người với con người. Đắm chìm trong một thế giới ảo, người ta sẽ trở nên khao khát hơn về thế giới con người. Do vậy, ai tinh tế trong nhận diện cảm xúc, người đó luôn có giá trị.

 (*) CEO TropiAd Adventure